Nasıl psikiyatrist olunur? Nasıl terapist olunur? Psikoterapi Eğitimi.

Üniversite sınavına hazırlanan bazı lise öğrencileri bana nasıl psikiyatrist olunacağını soruyorlar. Öncelikle bu kadar erken yaşta bir mesleği gözüne kestirip bu konuda araştırma yapanları takdir ediyorum. Eğer bu yazıyla kendilerine fikir verebilirsem ne mutlu bana.

Psikiyatrist Psikolog Farkı

Bu gençlerin psikiyatri ve psikoloji arasındaki farkı bildiklerini varsayıyorum. Eğer emin değillerse psikiyatrist psikolog farkı başlıklı yazımı okumalarında fayda var. Eğer psikiyatrist olmaktan beklentileri şizofreni, majör depresyon, bipolar bozukluk ve benzeri ağır vakaları tedavi etmek değil de psikoterapi yapmak ise psikiyatrist olmak bunun için daha uzun daha zahmetli bir yol olacaktır. Durum bu ise sorunun nasıl terapist olunur şeklinde sorulması gerekiyor.

Psikiyatri Eğitimi

Psikiyatrist olabilmek için öncelikle tıp fakültesini bitirmeniz gerekir. Tıp fakültesi eğer İngilizce hazırlık da varsa bazı üniversitelerde 7 yıllık bir eğitim anlamına geliyor. Üniversite sınavında bir tıp fakültesini kazanmanın kolay olmadığını zaten biliyor olmalısınız. Psikiyatrist olmak için tıp fakültesini bitirdikten sonra Tıpta Uzmanlık Sınavı’nda (TUS) başarılı olmanız ve asistanlık eğitimi veren bir hastanede en az 4 yıllık bir eğitimi tamamlamanız gerekiyor. Bu eğitim sırasında asistanlık maaşı alacaksınız. Bu maaş döner sermayeden eklenenler de dahil olmak üzere bugün itibariyle beş bin civarında bir rakamdır.

Tıpta Uzmanlık Sınavı (TUS)

Hacettepe Tıp Fakültesi İngilizce bölümünden mezun birisi olarak şunu söyleyebilirim ki, hangi tıp fakültesinden mezun olduğunuz TUS sınavındaki başarınızı bence çok etkilemez. Hacettepe mezunları daha başarılıdır çünkü zaten başından beri daha çok çalışmışlardır ve daha idealisttirler. Diğer fakülte mezunu doktor meslektaşlarım kusuruma bakmasınlar. TUS sınavında sorulan sorular maalesef pratik hekimlik becerisinden ziyade teorik bilgi birikiminizi değerlendirir.

TUS, tıp fakültesindeki başarınızdan ziyade son bir yıl (son zamanlarda bu sürenin iki yıla çıktığını duyuyorum) sınava dönük çalışmalarınızı değerlendiren bir sınav. Bu sınavda başarılı olmak üniversite sınavında bir tıp fakültesine girmekten daha da zor. Çünkü hali hazırda seçilmişler arasında belirli bir sırayı tutturmanız gerekiyor. Psikiyatri bölümleri giderek daha fazla tercih ediliyor ve TUS puanları da paralel olarak giderek yükseliyor.

Psikiyatrist Olarak Muayenehanede Çalışmak

Psikiyatrist olarak herhangi bir hastaneye bağımlı olmadan yalnızca muayenehanenizde çalışabilmeniz mümkün. Elbette yatış gerektiren hastalar olabilir, bazı hastalara Elektrokonvülsif Terapi ya da Transkraniyel Magnetik Stimülasyon ancak hastane koşullarında yapılabilir. Nadir olarak ayırıcı tanı için radrolojik inceleme isteyebilirsiniz. Lityum ya da benzeri kan seviyesiyle izlemeniz gereken hastalarda da laboratuar takibi gerekebilir. Bu tür vakalar bütün hasta portföyünüz içinde büyük bir yüzde oluşturmadığından bir hastaneye bağlı olmadan çalışabilirsiniz. Kullandığımız ilaçların büyük çoğunluğu hastanın sigorta kapsamında yazdırmasını gerektirmeyecek kadar ucuz ilaçlardır.

Psikiyatrist olarak psikoterapi

Psikiyatristler içinde bilişsel davranışçı terapi, şema terapi, psikanaliz gibi psikoterapi teknikleri konusunda eğitimli olanları da hiç de az değil. Hatta yalnızca terapi hastalarını kabul eden psikiyatristler de var. Ancak bu mesleki bir zorunluluktan ziyade kişisel merak ve ilgiyle ilgili bir durum. Bir meslektaşım tıp fakültesine psikiyatrist olmak için özel olarak da psikanalist olmak için girdiğini söylemişti bana. Kendisi halen bir üniversite hastanesinde psikanalizle ilgileniyor. Bu elbette nadir görülecek bir kariyer öyküsüdür.

Psikiyatri eğitimi içinde psikoterapinin yerine değinmekte fayda var. Eğer terapist olmak için psikiyatri mesleğini seçmeyi düşünüyorsanız tekrar düşünmenizde fayda var. Çünkü psikoterapi eğitimi için ayrıca bir eğitim almanız gerekiyor. İzmir’deki bir grup meslektaşım ve ben, asistanlık yıllarımda dünyaca ünlü bir psikanalist olan Prof. Dr. Vamık Volkan ve Almanya’da çalışan İzmir’li bir psikanalist Doç. Dr. Celal Odağ gibi bu alanda önemli isimlerle karşılaşma fırsatı bulmasaydık psikanalitik psikoterapiyle ilgili bir eğitim fırsatımız olmayacaktı. Ben özel gayret göstererek asistanlık yıllarımda Prof. Dr. Vamık Volkan’ın ABD’deki merkezinde bir yıl çalıştım. Bu takdir edersiniz ki maddi ve manevi bir fedakârlık gerektiriyor.

Psikolog ve Psikoterapi

Gelelim psikoloji ve psikoterapi meselesine. Ülkemizde her ne kadar psikolog ve terapist eşanlamlı kelimeler olarak kullanılsalar da ve pratikte de psikoloji mezunları terapist olarak hizmet veriyor olsalar da psikoloji eğitimi içinde psikoterapinin yeri tıpkı psikiyatri eğitimi içindeki psikoterapinin yeri gibidir. Bazı yüksek lisans programları içinde psikoterapi eğitimi daha ağırlıklıdır. Eğer terapist olmak istiyorsanız başvurmadan önce yüksek lisans programlarını bu açıdan karşılaştırmanızda fayda var.

Özetlemek gerekirse terapist olmak isteyenler için psikoloji eğitimi daha kolay ve kestirme bir yoldur. Psikoloji bölümlerinin yanı sıra rehberlik ve psikolojik danışmanlık bölümlerini de değerlendirmelisiniz. Rehberlik psikolojik danışmanlık lisans eğitiminin bazı açılardan psikoloji bölümlerinden daha kapsamlı bir eğitim verdiklerini düşünüyorum.

Türkiye’de Psikoterapi Eğitimleri

Benim asistanlık yıllarımdan bu yana çok şey değişti. Birçok meslektaşım Bilişsel Davranışçı Terapi ve Şema Terapi gibi ekollerde eğitim verebilme yeterliliğine sahipler. Avrupa ve Dünya çapında terapi derneklerinin Türkiye şubeleri kapsamında, son tahlilde bütün Dünya’da kabul gören sertifikalar veriyorlar. Elbette bu eğitimler için lisans ya da yüksek lisans eğitiminizin üzerine 300 ila 500 saat arasında değişen ve iki üç yıla yayılan bir eğitimi göze almalısınız. Bu eğitimler genel bir Psikoterapi Eğitimi’nin yanı sıra Cinsel Terapi Eğitimi, Evlilik Terapisi Eğitimi, Çocuk ve Ergen Psikoterapisi Eğitimi, Psikoterapide ve Hipnoterapi ve Hipnoz Teknikleri Eğitimi, Nörolinguistik Programalama Eğitimi başlıkları altında daha özelleşmiş alanlara da odaklanabiliyorlar.

Hangisinin sizin için daha uygun ve ulaşılabilir olduğuna Lisans eğitiminiz sırasında karar verebilirsiniz. Elbette bu eğitimlerin bazılarına katılabilmek için belirli lisans eğitimlerini tamamlamak gerekiyor. Eğitime katılımın ön koşulları her eğitim için farklıdır. Eğer belirli bir uluslararası otorite tarafından uluslararası geçerliliği olan bir eğitim istiyorsanız lisans programını seçmeden (üniversite tercihi) önce inceleme yapmanızda fayda var. En dar kapsamda rehberlik psikolojik danışmanlık, psikoloji, psikiyatri eğitimlerinin tamamlanmış olması şart koşulabilir. Bazı eğitimlere katılım koşulları kararnameler ile belirlenmiştir. Örneğin aile danışmanlığı eğitimine katılabilmek için Psikoloji, Çocuk Gelişimi, Sosyal Hizmet, Sosyoloji, Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik, Hemşirelik, Tıp bölümlerinden mezun olmak gerekir. Eğer daha ileri giderek terapi eğitimi vermek istiyorsanız Psikoterapi Eğitici Eğitimi almanız gerekir ki bu durumda birkaç yüz saat eğitim daha almanız gerekir.

Psikoterapi Eğitimlerinin Sertifikaları Geçerli mi?

Terapi eğitimleriyle ilgili sık sorulan sorulardan birisi de sertifikaların geçerliliği ile ilgili. Bu sorunun cevabı her ülke için farklılık gösterir. Türkiye’de benim bildiğim kadarıyla yalnızca klinik psikolog ve aile danışmanı unvanları kanun ile belirlenmiş unvanlardır ve sağlık bakanlığı ve aile sosyal politikalar bakanlığı tarafından denetlenirler. Klinik psikoloji ve uygulamalı psikoloji yüksek lisans programı mezunları klinik psikolog kabul edilirler. Aile sosyal politikalar ya da milli eğitim bakanlığı onaylı eğitim kurumlarından sertifika alanlar da aile danışmanı olarak kabul edilirler. Uluslararası onaylı bir sertifika sahibi olsalar bile bunlar dışında kanunların tanıdığı bir terapistlik en azından şimdilik ve benim bildiğim kadarıyla mevcut değildir.

Yukarıda saydığımız uzun ve kapsamlı eğitimler dışında daha kısa süreli ve klinik ve terapi becerilerini geliştirmek için birçok eğitim mevcuttur. Bu eğitimlerin içeriği ve size kazandırabileceği beceriler elbette ayrı ayrı sorgulanarak değerlendirilmelidir.